Edvard Munch, 1902–1908 yıllarını Almanya’da geçirdi. Bu ülkeye, aldığı özel bir sirapiş için gelmişti, Doktor Max Linde’nin Lübeck’teki evinin çocuk odasına bir fresk yapması isteniyordu. Avrupa’da tanınmaya başlayan Munch, özellikle dev boyutlu portreleri ile ilgi çekiyordu.
Munch, resmini yaptığı kişileri, derin psikolojik içgüdü ile betimlerdi. Dr. Linde’nin evinde kaldığı süre zarfında, bir de doktorun dört çocuğunun tablosunu yaptı, bu tablo 20. yüzyılın en başarılı çocuk portreleri arasında sayılır. O dönemde yaygın olan, kişileri yüceltme ya da kahramanlaştırma gibi yöntemlere o başvurmazdı.
O günlerde dostu Albert Collmann’a yazdığı bir mektupta, freskin tamamlandığını ve yerinde güzel durduğunu yazdı. Güzel durduğunu söylemesine rağmen, eleştirmeden de duramıyordu, aslında küçük oda için fazla baskın ve ağır geldiğini de sözlerine eklemişti.
“Genelevde Noel” resmini de, 1904 yılının Aralık ayında yapmaya başladı. Linde’nin evinde geçirdiği Aralık ayında ayrıca Linde’nin tanınmış bir senatör olan kayınpederinin portresini yapma siparişi de aldı. Fakat Munch, son birkaç yıldır, her yılbaşı sırasında olduğu gibi, huzursuzdu yine. Aile, düzen ve kutlamalar belki de canını gereğinden fazla sıkıyordu; bu dönemde yeniden iyice içmeye başladı. Dengesiz davranışları sonucunda, senatör portre siparişinden vazgeçti.
Lübeck’te geçirdiği günlerde Munch, rahatlamak için geneleve gitmeye başladı. “Genelevde Noel” sanatçının o dönem hissettiği ikilemleri en iyi yansıtan tablosudur. Tabloda en önde duran kadın figürünün göğsünde çaprazlanmış ellerinin birinde sigara diğerinde ise İncil, tam da ressamın istediği türden bir ironi yaratır.
Edvard Munch, pietist inancın baskın etkisi altında büyümüştü. Bu resimde kendi katı dindar geçmişine başkaldırdığını görebiliriz: En kutsal olan ile en günahkar olanın birlikteliği. Resmin en arka planında, ortada, kutsal aile bütünlüğünü temsil eden noel ağacı olmasına rağmen, solda sızmış bir müşteri, masanın üzerinde içki şişesi ile bu kutsanmışlığa ironi dolu bir bakış öneriyor sanatçı. Ayrıca, arkada duran kadınların süslenmiş olmaları, yeni müşteriler için olabileceği gibi, özel kutlama gecesi için de olabilir.
Bu resimde sanırım bizi en etkileyen şey, ressamın neşe ile melankoliyi aynı anda vermesi. Buradaki okuyan kadın figürü, günahlardan arınmak için okuyan bir kadın olarak görünmüyor, keyifle, gelenekle, gündelik bir iş yapar gibi okur İncilini.
“Genelevde Noel” (1904/5)
Munch Müzesi, Oslo
Munch Müzesi, Oslo
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder